رابعه عدویه
رابعة العدویة القیسیة یا رابعه عدویه ملقب به تاج‌الرجال متولد ۹۵ هجری قمری برابر با ۹۳ هجری شمسی در بصره و درگذشته در سال ۱۳۵ هجری قمری برابر با ۱۳۲ هجری شمسی در بیتالمقدس، از متصوفان اولیه بود. او دختر «اسماعیل عدوی قیسی» و کنیه‌اش ام‌الخیر بود.نام او را از این جهت رابعه گذاشتند که فرزند چهارم خانواده بود. رابعه یکی از کسانی است که فریدالدین عطار در کتاب تذکره الاولیایش از او یاد کرده است.
وی با صوفیانی چون حسن بصری، سفیان ثوری و مالک دینار هم‌دوره بود.
وقتی رابعه کودک بود در بصره قحطی افتاد و او را فروختند روزگاری را به کنیزی گذراند . بعدها چون خواجه اش پارسایی و خدا دوستی او را دید آزادش کرد. رابعه در عمر خود هزگز شوهر نگزید و با خلق مزدور و ریاکار سر نکرد و با آنان به گفتگو و مصاحبت ننشست. البته خواستگاران زیادی از او درخواست ازدواج کردند اما وی پاسخ مثبت نداد و تنها چیزی که در جواب آنان میگفت این بود که: «در من وجودی و اختیاری نمانده است، مرا از او باید خواست».
سفیان ثوری با رابعه، معاصر وبه قدر او معترف بوده استمکتب اویسیه
اویسیه عدهای از صوفیهاند که حدودا قریب به یک قرن است که پیدا شدهاند برخلاف روش و سیرهای مخصوص صوفیه، اویسیه را که دارای فرقه نبودهاند منسوب به حضرت اویس قرنی (ع) و فرقهای را تاسیس کردهاند. که اویسی سالکی را گویند که مراد وپیری ندارد و از روحانیت رسول اکرم یا یکی از بزرگان طریقت کسب فیض میکند.
چون اویس بدون آنکه به دیدار پیامبر اکرم(ص) نایل آید به آن حضرت ایمان آورد و از جانب آن حضرت بشارتی در حق او داده شد صوفیان به کسانی که بدون رسیدن به حضور مرشدی از روحانیت او کسب فیض کنند اویسی گویند.
بنابر قول بزرگان تصوف چون هجویری و عطار و جامی اویسی به کسی گویند که از روحانیت یکی از مشایخ گذشته استفاده برده و تحت تربیت او قرار گیرد و قول آن مورد تایید تمام سلسلههای تصوف میباشد مانند شیخ ابوالحسن خرقانی که ایشان در سلوک از روحانیت ابویزید بهره ور میشد.
و عدهای بر این باورند که حضرت رسول اویسیان را بیواسطه غیری در تحت تربیت خود قرار میدهد
اویسی نام طریقت ندارد تظاهر به درویشی نمیکند اهل خانقاه نیست پیر دلیل و پیر طریقت ندارد و خود هیچگاه گرد داعیه ارشاد نمیگردد. چنانکه مینویسند،
قومی باشند که ایشان را اویسیان گویند ایشان را به پیر نیازی نیست، ایشان را نبوت در حجر خود پرورش دهد بیواسطه غیری چنانکه اویس را داد اگر چه به ظاهر خواجه انبیا را ندید اما پرورش از او مییافت.